Algemeen
Simpel uitgelegd is ventilatie het proces waarbij de gebruikte en dus vervuilde lucht binnen een gebouw wordt vervangen door verse, zuivere buitenlucht. Waar dit vroeger gewoon gebeurde door de lucht die binnendrong via kieren in de muren en daken en spleten rondom de deuren en vensters, zorgen isolatie en luchtdichtheid dat dit niet langer mogelijk is. De ruiten en deuren openzetten is ook een idee, maar gaat niet ver genoeg. De airconditioning aanzetten zorgt enkel voor verfrissing. Een goed uitgevoerd ventilatiesysteem is geen overbodige luxe, integendeel, het is bij wet verplicht.
Bij ongecontroleerde ventilatie kan men het ventilatiedebiet niet regelen. I.e. de hoeveelheid lucht die binnen een bepaalde periode wordt ververst. Dit komt vooral voor bij oudere, bestaande woningen waar de lucht door kieren naar binnenkomt.
Gecontroleerde ventilatie kan het debiet wel instellen op twee manieren.
- Natuurlijke ventilatie gebeurt via roosters in ramen, deuren en muren, en via afvoerkanalen. De ventilatie wordt hier, zij het beperkt, gecontroleerd door het openen en sluiten van de roosters.
- Bij mechanische ventilatie wordt het debiet geregeld door een toestel. Hiermee kan men bepalen aan welke voorwaarde moet voldaan zijn eer de lucht zal gezuiverd worden bv. wanneer die te vochtig, te warm of te vervuild is.
Waarom ventileren?
Ventileren is gewoonweg gezond. Het zorgt ervoor dat je in je eigen huis steeds kan genieten van een gezonden binnenlucht. Doe je dit niet, dan stapelen schadelijke stoffen en vocht zich op, wat kan leiden tot gezondheidsproblemen. Als mens zetten we zuurstof om in CO2 wat zorgt voor een ongezonde lucht. Bovendien maken we gebruik van heel wat toestellen die zuurstof nodig hebben om zonder problemen te werken en zelf veel zuurstof verbruiken. Ventilatie is dus noodzakelijk om ons te voorzien daarvan. Hetzelfde geldt voor vocht, dat schimmels kan vormen die ook werken op onze gezondheid. Verder zorgen vochtproblemen ook vaak voor geurhinder wat daar verse lucht kan worden opgelost. Tenslotte zijn er nog de schadelijke stoffen waarmee we dagelijks in contact komen bij bijvoorbeeld het knutselen of koken of die bij het bouwen of verbouwen zijn achtergebleven in materialen en meubels. Ook die worden door een goede ventilatie mee naar buiten genomen.
Een goede ventilatie is ook gewoon nodig. Wanneer je een goed geïsoleerde woning hebt, is het belangrijk om een minstens even goed ventilatiesysteem te plaatsen. Isolatie houdt immers de warmte buiten en zorgt dat er koude en lucht niet langs ongewenste kanalen binnenkomt. Dit zorgt wel voor minder lucht in de woning. Om voldoende verse, gezonde lucht binnen te krijgen is ventilatie dus noodzakelijk.
Soorten ventilatiesystemen
Louter theoretisch gezien kan men ventilatiesystemen opdelen in twee categorieën met enerzijds de centrale ventilatiesystemen en anderzijds de decentrale ventilatiesystemen.
Bij centrale ventilatie wordt de luchtverversing in de verschillende ruimtes van het huis geregeld vanuit één centrale ventilatie-unit. Meestal is die te vinden op een plaats die voor de rest amper wordt gebruikt, koel is en geluidsdicht kan worden gemaakt. Klassiek gezien zijn dit de kelder, zolder of berging.
Bij decentrale verluchting worden de ruimtes elk apart verlucht door middel van compacte units. Dit wordt toegepast bij renovatiewerken, waar men niet genoeg ruimte heeft om luchtkanalen of een centrale eenheid te installeren.
De centrale ventilatie wordt opgedeeld in vijf systemen, met hun eigen toepassingen en principes. In praktijk zullen enkel de laatste drie systemen nog gebruikt worden:
- Ventilatiesysteem A met natuurlijke luchtafvoer en -aanvoer, zonder mechanische hulp. Dit wordt zelden tot nooit meer geplaatst.
- Ventilatiesysteem B met mechanische luchtaanvoer en natuurlijk luchtafvoer. Ook deze wordt amper nog geplaatst.
- Ventilatiesysteem C met natuurlijke luchtaanvoer en mechanische luchtafvoer. Dit systeem komt veel voor bij renovaties.
- Ventilatiesysteem D met mechanische luchtaanvoer en -afvoer. Dit is het meest toegepaste systeem en komt voor in de meeste nieuwbouwprojecten.
- Ventilatiesysteem E met mechanische luchtaanvoer en -afvoer, voorzien van een warmte-/luchtpomp. De meest recente, gezonde en energiezuinige variant, maar door zijn recente ontwikkeling nog niet zo ingeburgerd.
- Sommige van deze ventilatiesystemen kennen een “versie +”. Dit betekent dat ze vraaggestuurd zijn en voorzien zijn van sensoren. Enkel wanneer de luchtkwaliteit te slecht of vochtig is, zullen deze systemen overgaan tot luchtverversing.
Binnen dezelfde wooneenheid wordt er niet aanvaard dat er verschillende systemen worden gecombineerd. Doet men dit wel, dan zal er bij de berekening van het E-peil enkel rekening worden gehouden met het systeem dat het meeste debiet verzet. Bij appartementen mag men dus wel verschillende systemen toepassen per appartement, tenzij deze met elkaar in verbinding staan.
Verplichte ventilatie
Sinds 2006 is het in Vlaanderen wettelijk verplicht om een minimale ventilatie te hebben in elke nieuwbouwwoning. Vanaf 2016 werden de regels daarrond strenger gemaakt. Elk nieuwbouwproject of elke ingrijpende energetische renovatie moet nu beschikken over een ventilatiesysteem. Dit systeem moet in principe 3,6 kubieke meter lucht aan- en afvoeren per vierkante meter vloer, en per uur. Dit zou er moeten voor zorgen dat alle vervuilde lucht en vocht steeds tijdig je huis verlaat en wordt vervangen door verse, gezonde lucht.
Bovendien geldt er dat alle nieuwbouwwoningen moeten voldoen aan een kwaliteitskader voor ventilatie. Daarvoor moeten twee documenten worden opgemaakt: een ventilatieprestatieverslag en een ventilatievoorontwerp. Beide documenten worden opgemaakt door een ventilatieverslaggever. Dit alles om te kunnen voldoen aan de EPB-eisen.
Juridisch
De volledige wettekst over de verplichte ventilatie van je woning vind je hieronder.
19 NOVEMBER 2010 – Besluit van de Vlaamse Regering houdende algemene bepalingen over het energiebeleid
Onderafdeling II. – Ventilatie
Art. 9.1.6. Nieuw op te richten residentiële gebouwen beschikken over ventilatievoorzieningen als vermeld in bijlage IX, die bij dit besluit is gevoegd.
Art. 9.1.7.Nieuw op te richten [1 EPN-eenheden en industriële gebouwen]1 beschikken over ventilatievoorzieningen als vermeld in bijlage X, die bij dit besluit is gevoegd.